" Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας" σελ 2

" Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας"

Ο κανονισμός ξεκινά με τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας Γαβριήλ  να «επιβεβαιοί» … και σε εμάς δίδεται η ευκαιρία να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά, μέσα από την προσωπικότητα του Τραπεζούντος Γαβριήλ, σε μια δύσκολη περίοδο της εποχής, όπου οι κομματικές διενέξεις αποφέρουν μεγάλες βλάβες στην περιοχή της Τραπεζούντας και στην Μητρόπολη της.

   Αναφερόμενοι στον Τραπεζούντος Γαβριήλ νοούμε τον Μητροπολίτη Γαβριήλ Ιατρουδάκη, Μέγα Πρωτοσύγκελο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πρώην Βάρνας και μετέπειτα Τραπεζούντος (1889), Μητροπολίτη Μαρωνείας (Κομοτηνή) και Μητροπολίτη Νικοπόλεως (Πρέβεζα) ο οποίος  μετά την τελική παύση του το 1899 μετέβη εις Πάτμον δια ησυχασμό. 1

    Ο Γαβριήλ έμεινε γνωστός για την ευρεία μόρφωση του (Ιερατική σχολή Χάλκης, Νομική), την Ευρωπαϊκή κουλτούρα του (παρέμεινε για πολλούς χρόνους στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Γαλλία) και τις αντιδράσεις που η «κοσμικότητα» του προκαλούσε. Από την Μητρόπολή Βάρνας παραιτήθηκε ο ίδιος, ενώ παύθηκε από τις Μητροπόλεις Τραπεζούντος και Νικοπόλεως. Στην περίπτωση της Νικοπόλεως έχουμε την πληροφόρηση πως παύτηκε «εκ συκοφαντίας γείτονος μητροπολίτου».2  Να σημειώσουμε επίσης μία καινοτομία που εισήγε: στις 6 Ιανουαρίου 1897, ο Γαβριήλ καθιέρωσε τη ρίψη του Σταυρού στη θάλασσα την ημέρα των Θεοφανείων και «τούτο πρώτη φορά οπού έγινε εις την Πρέβεζαν και έμεινε πλέον συνήθεια και εξακολουθεί να γίνεται κατ’ έτος».3

   Στην σειρά των Μητροπολιτών Τραπεζούντος έχει την κάτωθι σειρά:

1888-1889 Φιλάρετος Βαφείδης

1889-1898 Γαβριήλ Ιατρουδάκης

1893 Κωνστάντιος Β Καραντζόπουλος 4

   Είμαστε στα 1889, επί Οικουμενικού Πατριάρχου κκ Διονυσίου και οι κομματικές διαμάχες στην Τραπεζούντα πικραίνουν τον σεβάσμιο Φιλάρετο, ο οποίος και ζητά τη μετάθεση του σε άλλη επαρχία. Η Μεγάλη Εκκλησία του αναθέτει την  Καστοριά και έτσι στις 10 Οκτωβρίου του 1889, μητροπολίτης Τραπεζούντος εκλέγεται έπειτα από εκλογική διαδικασία της Ιεράς Συνόδου στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου,  ο πρώην Βάρνης Γαβριήλ Ιατρουδάκης. Συνυποψήφιοι του γι αυτήν τη θέση οι Γερβάσιος Χαλδίας και Λεόντιος επίσκοπος Λεύκης (ΞΖ’ Οικουμενικό Πατριαρχείο Κώδικας ΞΖ’ σελ 393).

Το υπόμνημα της εκλογής του Τραπεζούντος Γαβριήλ Ιατρουδάκη

   Έτσι ξεκινά μια θυελλώδης περίοδος και για τον ίδιον τον Γαβριήλ αλλά και για την Μητρόπολη Τραπεζούντος που τελικά επιφέρει σοβαρές βλάβες εις αμφοτέρους.  Δυστυχώς ο νέος Μητροπολίτης δεν χρησιμοποιεί την ευρεία μόρφωση του για την προαγωγή της Μητροπόλεως του. Αντιθέτως επιδεικνύει οξύτητα χαρακτήρα και απειθάρχητο πνεύμα σε καιρούς που όπως προαναφέραμε κυριαρχούν οι έντονες κομματικές έριδες και τα πάθη.

   Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος στο έργο του «Η Εκκλησία της Τραπεζούντος» παρουσιάζει πολλές επιστολές της Εκκλησίας προς τον Γαβριήλ με τις οποίες προσπαθεί να τον συνετίσει. Χαρακτηριστική αυτή της 23^ης Μαρτίου του 1892, που καταλογίζει στον Γαβριήλ πως πάσχει «άγνοια και άλλων παρεμφερών ουσιωδών πραγμάτων» και του δίνει εντολή να μελετήσει τις κανονιστικές διατάξεις.  Πολλάκις ο Γαβριήλ καλείται σε απολογία και συχνά έρχεται σε σύγκρουση με την Εκκλησία, την Σύνοδο αλλά και την τοπική κοινωνία.

   Μέσα από αυτήν την αλληλογραφία, τις καταγγελίες, τις απολογίες κτλ μαθαίνουμε και ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για την πολιτική κατάσταση στην Τραπεζούντα. Ο Χρύσανθος αναφέρει πως όχι μόνο η περιοχή αλλά και η πόλη της Τραπεζούντας μαστίζεται από τα κομματικά πάθη σε σημείο εκκλησίες και σχολεία να κλείνουν και να αφήνεται ο λαός στην τύχη του. Αναφέρει πως τον Γαβριήλ τον πολεμούν η της παλιάς φρουράς δημογέροντες και έφοροι υπό την ηγεσία του Γεωργίου Καρβουνίδη. Στην περιοχή μάλιστα τους θεωρούν ως εκπροσώπους του «κοτσαμπασισμού». Στην κοινωνική αυτή διαμάχη μπαίνει και η Εκκλησία, άθελα της, με πρωτεργάτη τον Γαβριήλ ο οποίος και φτάνει στον υψηλότερο βαθμό της απειθαρχίας, τον στασιασμό.  Εμπλέκεται στα κοσμικά και συνδαυλίζει τα πάθη. Χαρακτηριστικά ο Χρύσανθος περιγράφει « Ουδέποτε η κοινότης και η επαρχία Τραπεζούντος εταράχθησαν υπό των κομματικών παθών τόσο, όσον κατά τους χρόνους τούτους».

   23 Απριλίου του 1983 και η Μεγάλη Εκκλησία παύει τον Γαβριήλ και τον θέτει σε αργία. Τον διαδέχεται ο πραότατος Κωνστάντιος Καραντζόπουλος (Κωνστάντιος Β’), ο οποίος και εισπράττει την οργή των φιλικά προσκείμενων στον Γαβριήλ ομάδων και δίνει μεγάλο αγώνα για να ισορροπήσει η κατάσταση. Γίνεται ο ίδιος παράδειγμα της Χριστιανικής ηθικής που πρεσβεύει, εξοπλίζεται με θάρρος και ξεκινά μια νέα εποχή για την Εκκλησία και την Τραπεζούντα. Επιγραμματικά βέβαια όλα τούτα γιατί μια πιο αναλυτική ματιά στα χρόνια του Κωνστάντιου θα μας δώσει πολλά στοιχεία ακόμη της διαμάχης αυτής που κράτησε απόντως του  Γαβριήλ έως και το 1987.  5

 1.«Η Ιερά Μητρόπολις Νικοπόλεως και Πρεβέζης και οι αρχιερείς της, 1881-2000 μ.Χ.», Εκδόσεις ΙΜΝΠ, 2000, σελ. 32 

2. Μητρόπολη Μαρωνείας, «Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια», 8^ος Τόμος, Εκδ. Α. Μαρτίνος

3. Ημερολόγιο του Ιωάννη Μ. Ρέντζου (1868-1933) Δημάρχου Πρεβέζης.  Πηγή: http://dimosioshoros.wordpress.com/2012/06/11/%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%B5%CE%B2%CE%B5%CE%B6%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%B9%CE%BA%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF/

4. Μητροπολίτου Τραπεζούντος Χρύσανθου, «Η Εκκλησία της Τραπεζούντος», Αθήνα, Εκδ. Εστία, 1933, σελ 790

5. Μητροπολίτου Τραπεζούντος Χρύσανθου,«Η Εκκλησία της Τραπεζούντος», σελ 658

Λένα Σαββίδου

Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό-ΕΑΠ

" Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας"

" Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας"

Ένα εξαιρετικό βιβλίο που τυπώθηκε στην Τραπεζούντα στα 1890 στο τυπογραφείου του Σεραση " Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας". Εδώ βλέπουμε το εξώφυλλο του και σταδιακά θα δούμε και κάποια πολύ σημαντικά κομμάτια του για να μπορέσουμε να πάρουμε μια εικόνα για την δομή της ορθόδοξης κοινωνίας στον Πόντο κι έτσι να κατανοήσουμε καλύτερα οι νεώτεροι το πως ζούσαν οι δικοί μας στην Πατρίδα.

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΗΜΙ ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝ ΜΟΥΡΑΤ.

ΜΝΗΜΕΣ ΠΟΝΤΟΥ: 

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΗΜΙ ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝ ΜΟΥΡΑΤ. 

Της Λένας Σαββίδου.

Μάρτης του 1936 και στο πρώτο τεύχος των Ποντιακών φύλλων δημοσιεύεται ένα κείμενο του Καπασακάλη Κωνσταντίνου με θέμα του την ασήμωση της σκεπής της Μονής της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα. Γνωρίζοντας σήμερα πως η Μονή δεν είναι ασημοσκέπαστη, το ενδιαφέρον τονώνεται για το τι διαδραματίστηκε τότε και η σκεπή του μοναστηριού διατηρήθηκε ως έχει.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Καπασακάλη, στα χρόνια του πολέμου της Αυτοκρατορίας με τους Πέρσες και κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Μεγάλου Βεζύρη Φερχάτ Πασά εναντίον της Βαγδάτης, το στράτευμα του Βεζύρη που βρισκόταν στην περιοχή του Πυξίτη οδεύοντας προς Περσία, χρειάστηκε κατάλυμα. Γνωρίζοντας τη φιλοξενία των μοναχών της Μονής της Παναγίας Σουμελά, ο Βεζύρης αποφάσισε την εκεί παραμονή του.

Οι μοναχοί, άνθρωποι του Θεού και μαθημένοι στις ξαφνικές επισκέψεις, τον δέχθηκαν εγκάρδια, τον φίλεψαν και τον φιλοξένησαν. Ο Βεζύρης θαύμασε όχι μόνον την ομορφιά του τόπου και του μοναστηριού μα και την οργάνωση του. Είδε στην άκρη της γης, εκεί που ουρανός σκεπάζει τα δάση με τα σύννεφα του, ένα μοναστήρι με κτίσματα σωρό, περίλαμπρη αγιογράφηση, βιβλιοθήκες, μαγειρεία, φούρνους, αγροκτήματα και μια κοινότητα μοναχών σε πλήρη άνθιση, με οικονομική αυτάρκεια.

Στην ερώτηση του προς τον ηγούμενο πως τα κατάφεραν όλα τούτα αποκομμένοι έτσι όπως ζούσαν από τον υπόλοιπο κόσμο, ο ηγούμενος του μίλησε για ένα μυστικό ρητό που περνούσε μέσα στους αιώνες από ηγούμενο σε ηγούμενο και την ευλάβεια με την οποία το τηρούσαν και τα θαυμαστά αποτελέσματα του, που ήταν όλα τούτα που ο Βεζύρης έβλεπε και θαύμαζε. Ως ήταν φυσικό ο Βεζύρης θέλησε να το μάθει και ο ηγούμενος δεν του αρνήθηκε τη γνώση: «Μην αναβάλλεις για αύριο αυτό που σήμερα μπορείς να κάνεις».

Ενθουσιασμένος ο Βεζύρης διέταξε ευθύς αμέσως τούτο το ρητό να χαραχθεί στο ασημένιο κανάτι που χρησιμοποιούσε καθημερινά στην προσευχή του για να μην το ξεχάσει ποτέ.

Οι αμέσως επόμενες ημέρες βρήκαν το Βεζύρη πολύ μακρυά από το μοναστήρι της Παναγίας να μάχεται για την Αυτοκρατορία. Στη σκέψη του, η επίσκεψη του στη μονή είχε σβηστεί και μοναχά ο ενθουσιασμός του για την  εκπόρθηση της Βαγδάτης επικρατούσε. Φτάνοντας στα τείχη της δέχθηκε αντιπροσωπεία των Περσών που τον επισκέφθηκε για να του παραδώσει αναίμακτα την πόλη με την παράκληση πως μιας και ο ήλιος είχε ήδη πέσει να γίνει η παράδοση της επόμενη το πρωί που όλοι θα ήταν πιο ξεκούραστοι. Δέχθηκε ο Βεζύρης και ευχαριστημένος ξεκίνησε τη διαδικασία της προσευχής του για να ευχαριστήσει το Θεό που όλα καλά του τα έφερε. Τότε είδε το ρητό στο κανατάκι, θυμήθηκε τον ηγούμενο της Σουμελά που του τόνισε πως όλα τα θαυμαστά με την ευλαβική τήρηση αυτού του ρητού τα κατάφεραν και αποφάσισε να προχωρήσει σε κατάληψη της Βαγδάτης το ίδιο εκείνο βράδυ, αθετώντας τον λόγο του.

Η κατάληψη της πόλης έγινε με ευκολία περισσή γιατί ο στρατός που φρουρούσε την πόλη δεν τον περίμενε, μα είχε επαναπαυτεί στα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων κι έτσι σε λίγες ώρες η Βαγδάτη ήταν στα χέρια του Βεζύρη. Εκείνο το πρωινό κι ενώσω ο Βεζύρης περιδιάβαινε τα τείχη της πόλης ως νικητής, διαπίστωσε πως στρατιωτικές ομάδες διάσωσης της πόλης ερχόταν από μακρυά. Τότε κατάλαβε το δόλιο σχέδιο των Περσών. Την ώρα που αυτός θα βρισκόταν μέσα στην πόλη και θα γινόταν η τελετή παράδοσης της, οι Περσικές δυνάμεις που θα κατέφθαναν, θα τον εγκλώβιζαν μέσα σε αυτήν και όντας ανάμεσα σε δυο πυρά θα ηττούνταν ήττα πικρή. 

Πολέμησε και νίκησε τον στρατό που κατέφθασε για τη διάσωση της πόλης κι αφού ευχαρίστησε το Θεό που τελικά όλα του πήγαν όπως θέλησε, θυμήθηκε ξανά τον ηγούμενο της Σουμελά και ένοιωσε μέσα του την ανάγκη εμπράκτως να δείξει την ευγνωμοσύνη του.

Ένα χρόνο αργότερα την ησυχία της Μονής διατάρασσε θόρυβος πολύς από ασκέρι ολάκερο στρατιωτών κι εργατών που κατέφθασε με περισσή όρεξη για να εργαστεί για την ασημοσκέπαση της Μονής. Το χρυσόβουλο που παραδόθηκε στον Ηγούμενο τα εξηγούσε όλα. Σε αυτό ο ίδιος ο  Σουλτάν Μουράτ ο Γ, απέδιδε την κατάληψη της Βαγδάτης στην καλή επιρροή που άσκησε ο ηγούμενος στη σκέψη και το λογισμό του Μεγάλου Βεζύρη και θέλοντας να τον ευχαριστήσει του έστελνε ασήμι κι εργάτες που θα σκέπαζαν την στέγη της Μονής με καθαρό ασήμι.

Τον αρχικό ενθουσιασμό των μοναχών για το ανέλπιστο και πλούσιο δώρο, αντικατέστησε η νηφάλια σκέψη του ηγούμενου ο οποίος ευγενικά αρνήθηκε το δώρο. Ο εκπρόσωπος του Σουλτάνου δεν πίστευε στ αυτιά του όταν άκουσε την άρνηση τούτη και συμβούλεψε να μην ανακινήσει τέτοιο θέμα η μονή, γιατί η προσβολή που θα ένοιωθε ο Σουλτάνος θα ήταν τέτοια που η ευγνωμοσύνη του θα μετατρεπόταν σε έχθρα.

Στα παρακάλια του ηγούμενου αντέδρασε με κωφότητα και ξεκίνησε να καλύπτει τη στέγη με ασήμι όπως είχε διαταγή να πράξει. Θορυβημένος ο ηγούμενος έστειλε αντιπρόσωπο στην Μητρόπολη Τραπεζούντας με την παράκληση να μεσολαβήσει στην Μεγάλη Πύλη και να αλλάξει το φιρμάνι. Δεν ήταν δυνατόν να δεχθεί η μονή ένα τέτοιο δώρο. Ήδη αποκομμένη και πλούσια όπως ήταν, δεχόταν συχνά ληστρικές επιθέσεις, αν ήταν και σκεπασμένη με ασήμι, οι μοναχοί άλλη δουλειά δε θα χαν από το να απωθούν ληστές, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αφιερωθούν στην προσευχή τους στο Θεό που ήταν και ο μοναδικός λόγος για τον οποίον επέλεξαν να μονάσουν.

Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας έβαλε τα δυνατά του και πολύ σύντομα το αναιρετικό δεύτερο φιρμάνι είχε εκδοθεί. Σε αυτόν τον χρόνο όμως ήδη το μικρό πύργωμα που βρισκόταν στην μέση της στέγης του ιερού, είχε σκεπαστεί με ασήμι.

Ο Ηγούμενος το άφησε ως έχει και δεν το ξήλωσε θεωρώντας πως αφού έγινε, καλώς έγινε. Εξάλλου είχε γλυτώσει το μεγαλύτερο κακό, να διαταραχθεί η πνευματική ζωή της μονής.

Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΩΝ ΣΤΟΝ ΜΙΣΟΓΚΡΕΜΙΣΜΕΝΟ ΝΑΟ ΤΩΝ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΥΣΑ.

Ένα άκρως συγκινητικό βίντεο-καταγραφή της ακολουθίας των Χαιρετισμών που τελέσθηκε από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Προύσας κ. Ελπιδοφόρο στον μισογκρεμισμένο ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών στην Σιγή της Προύσας.

Άγιος Νεομάρτυρας Συμεών ο Τραπεζούντιος ο Χρυσοχόος

Άγιος Νεομάρτυρας Συμεών ο Τραπεζούντιος ο Χρυσοχόος, ο «Προστάτης των Χρυσοχόων»

Ο Άγιος Συμεών έζησε στα μέσα του 17^ου αιώνα και καταγόταν από την Τραπεζούντα του Πόντου. Ζούσε δε, καθώς έκανε το επάγγελμα του χρυσοχόου, στην Κωνσταντινούπολη. Αγαπούσε πολύ τον Θεό, Τον σεβόταν βαθιά και τηρούσε με ακρίβεια τις ευαγγελικές αρετές, ήταν πιστός και ευλαβής χριστιανός. Βοηθούσε όσους βρίσκονταν σε ανάγκη, τους φτωχούς, τις χήρες και τα ορφανά.